Nuacht
Cuireann an tOmbudsman fáilte roimh an ngealltanas maidir le scéim iompair nua do dhaoine faoi mhíchumas
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ina Thuarascáil Bhliantúil do 2024 [a foilsíodh inniu an 18 Meitheamh] chuir an tOmbudsman Ger Deering fáilte roimh an ngealltanas atá tugtha ag an Roinn Iompair scéim nua a fhorbairt chun tacú le daoine faoi mhíchumas rochtain a fháil ar iompar pearsanta. Le trí bliana déag anuas, tá an tOmbudsman agus a bheirt réamhtheachtaithe tar éis aird a tharraingt ar an easpa tacaíochtaí cuí do dhaoine faoi mhíchumas ó dúnadh an Liúntas Luaineachta agus an Deontas Iompair Mhótair d’iarratasóirí nua.
Dúirt an tOmbudsman go bhfuil sé “dóchasach go cúramach go bhfuiltear ar tí éagóir atá ann le fada a cheartú”. Dúirt sé freisin go ndéanfaidh sé monatóireacht ghéar ar dhul chun cinn na scéime nua.
D’iarr an tOmbudsman ar an Rialtas freisin “maoiniú inbhuanaithe agus bliantúil” a sholáthar chun tacú le daoine óga i dtithe altranais tríd an scéim Tacaíochtaí Feabhsaithe Cáilíochta Saoil (EQLS) agus, i gcás inarb iomchuí, bogadh go cóiríocht níos oiriúnaí. I ndiaidh imscrúdú an Ombudsman ar ‘Saolta amú’ in 2021, bhunaigh an FSS ‘clár Faoi 65’ agus d’éirigh leo breis is 100 duine a aistriú go cóiríocht níos oiriúnaí. Feabhsaigh an scéim saol na ndaoine nárbh fhéidir leo aistriú amach as tithe altranais freisin. Mar sin féin, dúirt an FSS nach bhfuil dóthain maoinithe ann chun leanúint de chabhrú le go leor de na daoine óga bogadh go cóiríocht níos oiriúnaí nó chun leanúint leis an gclár EQLS. Dúirt an tOmbudsman, “tá sé go hiomlán doghlactha nach féidir an clár den scoth seo, a thug dóchas agus neamhspleáchas do dhaoine faoi mhíchumas, a sheachadadh mar gheall ar easpa maoinithe.”
Leagann tuarascáil bhliantúil an Ombudsman do 2024 béim ar an méadú leanúnach ar ghearáin faoi chomhlachtaí poiblí chuig an Ombudsman, a d’ardaigh breis agus 30% ó 3,664 in 2019 go 4,778 in 2024.
Phléigh foireann an Ombudsman le 4,673 gearán anuraidh - méadú beagnach 5% ar fhigiúr 2023.
Sa bhliain 2024, rinneadh 1,497 gearán leis an Ombudsman faoi údaráis áitiúla, agus fuarthas 218 acu faoi Chomhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath agus 150 acu Chomhairle Cathrach Chorcaí.
Fuarthas 1,397 gearán faoi Ranna agus Oifigí Rialtais agus ba í an Roinn Coimirce Sóisialaí ábhar 604 ghearáin.
Bhí 887 gearán ann faoi chomhlachtaí poiblí san earnáil Sláinte, agus bhain 705 acu leis an FSS agus 149 acu le Tusla.
Leag an tOmbudsman béim freisin ar a chlár For-rochtana inar chuaigh an tOmbudsman i mbun oibre le Líonraí Rannpháirtíochta Poiblí údaráis áitiúil ar fud na hÉireann chun feasacht a ardú i measc grúpaí áitiúla, lena n-áirítear iad siúd i nGaillimh, Cill Chainnigh, Uíbh Fhailí, Port Láirge, an Iarmhí agus Cill Mhantáin le linn 2024.
Déanann tuarascáil bhliantúil an Ombudsman do 2024 achoimre ar chuid de na gearáin ar dhaingnigh sé iad in 2024, lena n-áirítear:
(Féach leathanach 34 de thuarascáil bhliantúil an Ombudsman le haghaidh cás-staidéar iomlán)
Chuaigh ‘Anne’ i dteagmháil leis an Ombudsman tar éis don Roinn Coimirce Sóisialaí íocaíocht de bhreis is €2,700 a aistarraingt, airgead a chreid siad a bhí íoctha go mícheart acu le cuntas bainc a mic agus a cúramóra, Martin, a fuair bás le déanaí. Bhí Anne agus a teaghlach tar éis teagmháil a dhéanamh leis an Roinn arís agus arís eile thar thréimhse 12 mhí chun an earráid a thabhairt chun solais agus aisíocaíocht a fháil, ach dhiúltaigh an Roinn.
Tháinig sé chun solais, cé gur chuir Anne an Roinn ar an eolas faoi bhás a mic, gur iarraigh an Roinn leanúint de Liúntas Cúramóra agus Deontas Tacaíochta Cúramóra a íoc isteach i gcuntas Martin. ÓSrud é go raibh a chuntas dúnta, d’fhill an banc aon íocaíochtaí ar an Roinn go huathoibríoch. Mar sin féin, ní raibh a fhios ag an Roinn gur tugadh an íocaíocht ar ais agus d'aistarraing siad an íocaíocht freisin rud a chiallaigh gur fhág an t-airgead cuntas bainc Martin trí dhearmad. Tharla an earráid seo toisc nár nuashonraigh an Roinn na híocaíochtaí a seoladh ar ais chuig a cuntas, agus dá bhrí sin chreid sí go bhfuair Martin an íocaíocht.
Ghabh an Roinn leithscéal le Anne as an earráid agus d’aisíoc sí an t-airgead a aistarraing siad go mícheart. Chomh maith leis sin, chomhaontaigh sé Deontas Tacaíochta Cúramóra de €1,850 a íoc le teaghlach Anne mar chomhartha dea-thoil ach freisin toisc go mbeadh coinníollacha an Deontais sin comhlíonta ag Martin roimh a bhás.
(Féach leathanach 36 de thuarascáil bhliantúil an Ombudsman le haghaidh cás-staidéar iomlán)
Bhí droch-eispéireas ag ‘Fiona’ in Ospidéal an Chúim nuair a rugadh a leanbh. Bhí sí thar a bheith trína chéile agus d'fhág an rud go léir an-suaite í. Cé gur chuir sí a hábhair imní in iúl don ospidéal ar dtús, bhí sí an-trína chéile fós agus rinne sí gearán foirmiúil leis an ospidéal dhá bhliain ina dhiaidh sin. Mar sin féin, dhiúltaigh an t-ospidéal déileáil leis an ngearán mar go raibh sé lasmuigh den teorainn ama chun gearáin a dhéanamh.
Tá teorainn ama 12 mhí san Acht Sláinte, 2004, chun gearáin a dhéanamh. Mar sin féin, forálann sé freisin maidir le síneadh ama a chur leis an teorainn ama i gcás inar iomchuí é sin a dhéanamh de bharr imthosca speisialta.
D’fhiafraigh an tOmbudsman an raibh an t-ospidéal ag smaoineamh ar a rogha a úsáid sa chás seo. Mar fhreagra air sin, thairg an t-ospidéal bualadh le Fiona. Ós rud é gur theastaigh freagra i scríbhinn ó Fiona, d’eisigh an t-ospidéal litir chuimsitheach agus chomhbháúil a mhothaigh Fiona a réitigh na fadhbanna di.
Thóg an tOmbudsman ceist chomhchosúil ina thuarascáil bhliantúil do 2023. D’iarr an tOmbudsman ar gach comhlacht poiblí, agus go háirithe iad siúd san earnáil sláinte, a bheith aireach nach mbeadh daoine áirithe in ann gearán a dhéanamh laistigh de thréimhse shonrach ama ar chúiseanna éagsúla, lena n-áirítear mothú trína chéile nó tráma. I gcásanna den sórt sin ba cheart don chomhlacht smaoineamh ar a rogha féin a úsáid chun déileáil leis an ngearán.
(Féach leathanach 41 de thuarascáil bhliantúil an Ombudsman le haghaidh cás-staidéar iomlán)
Chuaigh ‘Andrew’ i dteagmháil leis an Ombudsman nuair a chuaigh sealúchais a mháthar, a fiacla bréige agus a bróga san áireamh, ar iarraidh le linn a tréimhse in Ospidéal Ollscoile Naomh Uinseann, Baile Átha Cliath. Dúirt an t-ospidéal leis nach raibh aon taifead acu go raibh na míreanna ag a mháthair nuair a ligeadh isteach í.
Mar sin féin, fuair an tOmbudsman fianaise a léirigh go raibh fiacla bréige agus bróga na mná aici nuair a bhí sí san ospidéal. Léirigh tuarascáil tosaigh ó theiripeoir urlabhra agus teanga an ospidéil nach raibh aon fhadhb ag máthair Andrew ag ithe, agus léirigh tuarascáil ina dhiaidh sin go raibh deacracht aici ag ithe agus go raibh roinnt fiacla in easnamh. Nocht an tOmbudsman tuarascáil ó theiripeoir freisin inar dúirt sé go raibh deacracht aici ‘a bróga a chur uirthi’.
Ghabh an t-ospidéal leithscéal le hAindriú agus lena mháthair agus d’aisíoc siad luach na n-earraí a cailleadh.
CRÍOCH
Nóta d’Eagarthóirí: Tá tuilleadh eolais faoi chúlra na saincheisteanna a luaitear sa phreasráiteas seo ar fáil ar na leathanaigh seo a leanas de Thuarascáil Bhliantúil an Ombudsman 2024:
• Tacaíochtaí do dhaoine faoi mhíchumas a bhfuil rochtain acu ar iompar pearsanta – Leathanach 30
• Daoine óga faoi mhíchumas i dtithe altranais - Leathanach 29
• Tá tuilleadh miondealú ar na gearáin a fuarthas ar Leathanaigh 9-11 agus Leathanaigh 16-24
Ceisteanna ó na Meáin
Dave Nutley,
Oifig an Ombudsman
Fón 086 412 0240
Ríomhphost: david.nutley@ombudsman.ie
6 Ardán Phort an Iarla
Baile Átha Cliath 2