Imscrúdú déanta ag an Ombudsman ar mhodh riartha Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte scéimeanna a mhaoiníonn cóireáil leighis riachtanach san AE/LEE nó sa Ríocht Aontaithe
Aibreán 2023
Ba cheart go mbeadh daoine in ann cúram sláinte riachtanach a rochtain go tráthúil agus chomh gar don bhaile agus is féidir. Is í seo an fhís do thodhchaí ár gcórais chúraim sláinte de réir Sláintecare. Níl sé seo ag tarlú, áfach, sa lá atá inniu ann. Tá an t-imscrúdú seo bunaithe ar dhaoine nach féidir leo an cúram sláinte riachtanach a rochtain sa bhaile, daoine a raibh orthu taisteal thar
lear chun cúram sláinte a fháil agus daoine a raibh orthu déileáil leis an tsáinn riaracháin nuair a bhíonn aisíocaíocht á lorg acu ó FSS faoi na trí scéim seo: an Scéim Cóireála Thar Lear, scéim Treorach Trasteorann an AE agus Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann.
Sa deireadh, seachas a bheith ag troid chun cóireáil a fháil bhí na hothair seo ag troid chun aisíocaíocht a fháil ó FSS. Bhí na daoine a raibh airgead faighte ar iasacht acu dá gcóireáil ag iarraidh a chinntiú nach raibh siad ag déileáil le fiachas freisin. Ar an drochuair, is ó othair atá ag déileáil lena leithéid d’fhiachas a fuair mé go leor gearán fad is a bhí mé ag feidhmiú mar Ombudsman.
Cúis áthais dom gur ghlac FSS agus an Roinn Sláinte leis na moltaí a rinneadh sa tuarascáil seo agus táim ag súil le bheith ag obair leo de réir mar a bheidh na moltaí sin á gcur chun feidhme. Táim dóchasach go mbeidh a gcur chun feidhme mar bhonn le hathrú dearfach i ndáil le riaradh na dtrí scéimeanna agus a chinntiú go mbeidh othair ag croílár gach cinneadh a dhéantar amach anseo.
Baineann an oiread sin tábhachta le cúram sláinte go nglactar leis mar cheann de chearta an duine faoi Airteagal 12 de Chúnant Idirnáisiúnta maidir le Cearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha na Náisiún Aontaithe, ina dtugtar aitheantas do “ceart an uile dhuine tairbhe a bhaint as an gcaighdeán is airde is féidir de shláinte fhisiciúil agus meabhairshláinte”. Ar an láimh eile, nuair nach mbímid i mbarr na sláinte, bíonn orthu déileáil ní hamháin leis an bpian agus leis na siomptóim ghaolmhara, ach leis an imní agus buairt a bhaineann leis freisin. D’fheádfadh sé seo cur isteach ar an gcumas páirt a ghlacadh sa saol laethúil, post a choimeád, idirghníomhú le baill teaghlaigh agus le daoine muinteartha, agus taitneamh a bhaint as caitheamh aimsire agus gníomhaíochtaí. I rith an ama seo, nuair a d’fhéadfaimis a bheith an-leochaileach, bímid ag súil go mbeidh an Stát in ann rochtain ar an gcúram agus ar an gcóireáil a theastaíonn uainn a sholáthar.
Bheinn féin ag iarraidh an cúram seo a rochtain chomh cóngarach don bhaile agus ab fhéidir, ionas gur féidir le cairde agus baill teaghlaigh tacú liom agus ionas gur féidir liom teacht chugam féin i mo rogha timpeallachta. Gach seans go mbeadh go leor daoine eile ag iarraidh an rud céanna a dhéanamh, lena n-áirítear daoine a raibh orthu taisteal chun cóireáil leighis riachtanach a fháil. Chomh maith leis sin, bheinn ag iarraidh mo chóireáil leighis a fháil chomh luath agus ab fhéidir. Mar gheall ar na liostaí feithimh atá ann faoi láthair, ní fhaigheann gach duine cóireáil leighis chomh luath agus ba mhaith leo. Sna himthosca sin, níl an dara rogha ag daoine áirithe ach taisteal thar lear chun cóireáil a fháil. Chun é sin a dhéanamh, baineann siad tairbhe as na scéimeanna seo a leanas atá á riar ag FSS - an Scéim Cóireála Thar Lear (TAS), scéim na Treorach Trasteorann (CBD) agus Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann (NIPHS).
Sa chomhthéacs sin, ba í an aidhm a bhí agam trí thús a chur leis an imscrúdú seo modh riartha scéimeanna FSS a fheabhsú chun deis a thabhairt d’othair in Éirinn taisteal chuig dlínsí eile san AE/LEE agus sa Ríocht Aontaithe le haghaidh cóireála. Go háirithe, rinne mé iarracht aon bhacainní atá ag cur isteach ar othair ar mian leo na scéimeanna a rochtain a shainaithint, feabhsuithe féideartha a mholadh i ndáil le riar na scéimeanna agus bealaí a shainaithint chun breise soiléire a chinntiú d’othair.
Is scéimeanna iad TAS agus CBD atá bunaithe ag leibhéal náisiúnta chun freastal ar dhaoine ar mian leo a gcearta chun cóireáil thar lear a rochtain a fheidhmiú laistigh de chomhthéacs Threoir an AE agus reachtaíocht ghaolmhar. Ag leibhéal AE, ag cur castacht na reachtaíochta rialaithe agus an riachtanas tacú le daoine a gcearta chun cóireáil a rochtain thar lear a fheidhmiú, measadh go raibh sé riachtanach Pointe Teagmhála Náisiúnta (NCP) a ainmniú i ngach ballstát. Is é FSS atá ainmnithe mar NCP na hÉireann agus táim airdeallach, dá réir sin, sa tuarascáil seo, ar a ról reachtúil agus go sonrach ar an dualgas atá ar FSS eolas a chur ar fáil d’othair maidir lena gcearta faoi Threoir an AE agus faoin reachtaíocht ghaolmhar.
Den chuid is mó, beidh an t-imscrúdú seo dírithe ar scéim CBD. I ndiaidh Brexit, áfach, in 2021 bunaíodh NIPHS do dhaoine a m’éigean dóibh taisteal chuig Tuaisceart na hÉireann le haghaidh cóireála agus anois táthar ag glacadh leis an scéim seo mar an phríomhscéim a bhfuil tairbhe á baint as othair atá ag lorg cóireála thar lear aisti. Ainneoin nach bhfuil ann ach scéim riaracháin faoi láthair agus nach bhfuil sí á rialú ag reachtaíocht, tá NIPHS á reáchtáil ag HSE faoi threoir na Roinne Sláinte agus á riar trí
úsáid a bhaint as critéir agus próisis atá cosúil leis an scéim CBD. Dá réir sin, táim den tuairim gur cheart go mbeadh na moltaí ar fad atá sainaitheanta sa tuarascáil maidir leis an scéim CBS infheidhme i ndáil le NIPHS.
Ní hé seo an chéad uair a bhfuil anailís déanta ag m’Oifig ar cheisteanna a bhaineann le cóireáil thar lear a rochtain. In 2018, d’fhoilsigh mo réamhtheachtaí, Peter Tyndall, imscrúdú ar an Scéim Cóireála Thar Lear. Ghlac FSS leis na moltaí ar fad a rinneadh sa tuarascáil sin an t-am sin. I bhfianaise na ndúshlán a bhí le sárú ag FSS agus an tír, áfach, i rith na paindéime le déanaí, ní raibh na moltaí seo á mbreithniú ag an leibhéal a mbeifí ag súil leis de ghnáth. Dá réir sin, deis ba ea an t-imscrúdú seo chun súil a chaitheamh ar an obair atá déanta agus tá mo thátail le fáil i gCaibidil 4.
Ainneoin go mbíonn brú ag baint le taisteal thar lear le haghaidh cúraim, pointe tábhachtach is ea go raibh daoine a rinne teagmháil le m’Oifig sásta gur éirigh leo cóireáil a fháil ainneoin go raibh orthu taisteal thar lear. Líne tharrthála ba ea é do go leor daoine agus cóireáil a chuaigh chun tairbhe dá saol. Chuige sin, is mian liom a shoiléiriú go bhfáiltím roimh bhunú a leithéid de scéimeanna agus gur scéimeanna éifeachtacha iad, tríd is tríd. Sainaithnítear sa tuarascáil imscrúdaithe seo, áfach, samplaí de na huaireanta nach n-oibríonn na scéimeanna go maith.
Is mian liom machnamh a dhéanamh ar, aitheantas a thabhairt do agus buíochas a ghabháil leis na daoine a rinne teagmháil le m’Oifig chun gearán a dhéanamh agus daoine, trí ghearán a dhéanamh, a chabhraigh linn tús a chur leis an imscrúdú seo. Go minic, is daoine scothaosta a bhí i gceist agus bhí an riocht a bhí orthu ag cur isteach go mór ar a gcaighdeán saoil laethúil. Fuarthas go leor gearán ó othair a raibh cabhair ag teastáil uathu chun cóireálacha coiteanna a fháil, cosúil le hathchur cromáin nó baint catarachtaí. Dá mbeadh na cóireálacha seo faighte go tráthúil bheadh tionchar ollmhór acu ar shaol laethúil na n-othar. Ní raibh siad in ann cóireáil a rochtain sa bhaile go tráthúil, áfach.
Mar atá á thuairisciú go minic sna meáin, ní féidir freastal ar an éileamh atá ar sheirbhísí cúraim sláinte sa tír. I mí na Nollag 2022, bhí 690,223 duine ar liostaí feithimh ospidéil gníomhacha le haghaidh géarchúram sceidealaithe, agus bhí go leor daoine ag feitheamh níos mó ná 12 mhí.
Rinne roinnt othar a raibh ioncam seasta cosúil leis an pinsean seanaoise reachtúil gearán le m’Oifig. Ina theannta sin, ceann de na cúiseanna nach raibh siad ag iarraidh a bheith páirteach sa scéim seo ba ea nach raibh ar a gcumas íoc go príobháideach as cóireáil, agus b’fhéidir go mbeadh daoine eile a bhfuil árachas sláinte príobháideach acu in ann íoc as cóireáil i gcásanna cosúla. Dá bhrí sin, ina lán
cásanna a cuireadh faoi mo bhráid, bhí méideanna suntasacha airgid faighte ar iasacht ag daoine ó bhaill teaghlaigh, cairde nó institiúidí airgid chun íoc as a gcóireáil agus bhí siad ag súil go mbeidís in ann iad a íoc ar ais nuair a gheobhaidís a gcuid airgid ar ais ón Stát.
Nuair a diúltaíodh aisíocaíocht a chur ar fáil do na hothair sin ina dhiaidh sin bhí imní agus buairt orthu ní hamháin a bhain lena mbreoiteacht ach leis an bhfiachas a bhí tabhaithe acu le linn dóibh cóireáil
a rochtain, cóireáil a raibh siad i dteideal a fháil, ach nach raibh siad in ann a rochtain, laistigh den Stát. Chuir siad in iúl go raibh an-díomá orthu go raibh scéim a dearadh chun cead a thabhairt dóibh a gcúram sláinte riachtanach a rochtain thar lear chomh cruálacha sin agus chomh neamh-chomhbhách
sin chomh fada is a bhaineann le hearráidí riaracháin nó cosáin. Bhí go leor daoine den tuairim go raibh an dallamullóg á chur orthu nó nár thug an fhaisnéis a cuireadh ar fáil rabhadh soiléir dóibh maidir le hincháilitheacht nó fadhbanna riaracháin a mbeadh orthu déileáil leo nuair a bhí aisíocaíocht an airgid a chaith siad ar a gcóireáil á lorg acu. Ghlac na hothair seo páirt sa phróiseas de mheon macánta ach fágadh iad gan ceart cúitimh nuair a dhiúltaigh FSS dá n-iarratais ar aisíocaíocht.
Chomh maith leis sin, tá mé airdeallach ar an tréimhse thábhachtach agus dhúshlánach a bhí le sárú ag ár gcuid oibrithe cúraim sláinte túslíne le blianta beaga anuas, agus iarrachtaí á ndéanamh acu ról ceannasaíochta a ghlacadh sa chomhrac i gcoinne Covid. Tuigim freisin, i rith an ama seo, gur lean comhaltaí foirne túslíne le béim láidir a leagan ar othair agus le hoibriú le hothair ar bhealach atá ag teacht le croíluachanna FSS - Cúram, Comhbhá, Iontaoibh agus Foghlaim. Ba cheart go mbeadh na luachanna seo soiléir sa chaoi a ndéileálann comhaltaí foirne riaracháin in FSS le hiarrthóirí ar na trí scéim cóireála thar lear. De bhrí nach raibh an dara rogha ag othair, gan locht orthu féin, ach cóireáil a rochtain thar lear, ní féidir le FSS caitheamh leis na hothair sin ar bhealach nach bhfuil dírithe ar an othair agus ar bhealach comhbhách.
Faoi Phlean Gníomhaíochta um Liostaí Feithimh 2023, tá iarracht agus pleanáil shuntasach á déanamh ag an Rialtas chun déileáil leis na liostaí feithimh suntasacha a bhfuil ar othair glacadh leo chun cúram a rochtain ag leibhéal náisiúnta. De bhrí go bhfuil an obair sin fós ar siúl, áfach, níor cheart go mbeadh ar othair nach bhfuil an dara rogha acu ach taisteal thar lear le haghaidh cóireála a gcuid cóireála thar lear a eagrú agus a bheith ar an ngannchuid nó ag déileáil le fiachas mura féidir leo tairbhe a bhaint as an scéim aisíocaíochta iomchuí.
Tá sé mar aidhm leis na moltaí sa tuarascáil seo tacú le hathruithe dearfacha ar shaol daoine a dteastaíonn uathu cóireáil a rochtain thar lear trí mhodh riartha na scéimeanna cóireála thar lear a fheabhsú agus trí thacú le cinntí atá dírithe ar an othair, comhbhách agus tuisceanach. Dá réir sin, fáiltím roimh an bpointe gur ghlac FSS agus an Roinn Sláinte leis na moltaí agus táim ag súil le bheith ag obair leo chun cur chun feidhme tráthúil agus tomhaiste na moltaí seo a chinntiú.
Ger Deering
Ombudsman
Aibreán 2023
Tátail agus Moltaí
Ag tús na tuarascála seo, is mian liom a shoiléiriú go dtuigim go rímhaith go soláthraíonn an Scéim Cóireála Thar Lear, Scéim Treorach Trasteorann an AE agus Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann bealach riachtanach d’othair in Éirinn chun cóireáil leighis riachtanach a rochtain thar lear. Sa chomhthéacs seo, sholáthair Treoir an AE agus na rialacháin ghaolmhara roghanna d’othair atá ag déileáil le hamanna feithimh fada sa bhaile nó a bhfuil riochtaí neamhchoitianta acu.
Tuigim go maith an tionchar athraithe saoil ar othair a d’fhéadfadh a bheith ag cóireáil a rochtain faoi na scéimeanna seo agus is mian liom aitheantas a thabhairt don obair atá á déanamh ag FSS chun na scéimeanna sin a chur chun feidhme. Dá ainneoin seo, rinne othair nach raibh in ann tairbhe a bhaint as rochtain ar na scéimeanna gearáin le m’Oifig. Ainneoin go raibh an líon gearán a rinneadh le m’Oifig íseal i gcomhthéacs na scéimeanna ar fad, mar a dúirt mé níos luaithe sa Bhrollach, bhain an tionchar atá ag an bpróiseas ar fholláine fhisiciúil, mheabhairshláinte agus airgeadais na ngearánach siar
asam. Tá an rud céanna fíor faoi na ndaoine sin nach ndearna gearán le m’Oifig ach go mb’fhéidir gur diúltaíodh dá n-iarratas ar scéim agus go raibh tionchar aige sin orthu.
Dá réir sin, tá sé mar aidhm leis na moltaí atá á ndéanamh agat sa tuarascáil seo riaradh Scéim na Treorach Trasteorann (CBD), Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann (NIPHS) agus an Scéim Cóireála Thar Lear (TAS) a fheabhsú, trí dhul chun cinn a dhéanamh agus trí imscrúdú a dhéanamh ar ghearáin a bhfuil m’Oifig ag déileáil leo faoi láthair.
Tá gach moladh déanta in imthosca ina mbraithim gurb ionann gníomhartha FSS agus drochriarachán faoi alt 4(2)(b)(vi) d’Acht an Ombudsman, 1980 (arna leasú).
Scéim na Treorach Trasteorann (CBD)
Moltaí a bhaineann le Coinníollacha Cáilitheacha
Diúltaíodh aisíocaíocht a thabhairt do dhaoine áirithe a rinne gearán le m’Oifig i ndáil le costas a gcóireála thar lear de bhrí go raibh sochar Stáit á fháil acu ó thír AE/LEE eile. Is léir go bhfuil an reachtaíocht a bhaineann le hothair a fhaigheann sochair Stáit ó thír AE/LEE eile casta. Tá scrúdú déanta ag m’Oifig agus ag FSS ar an reachtaíocht a bhaineann leis an gceist seo agus bhí siad beirt den tuairim go raibh sé riachtanach tuilleadh treorach a lorg ón gCoimisiún Eorpach d’fhonn a chinntiú gur thuig siad an reachtaíocht i gceart.
De bhrí go bhfuil an reachtaíocht chomh casta is atá, tá sé míréalaíoch agus contrártha do riaradh cothrom agus fónta, a bheith ag súil leis go mbeadh othair in ann déileáil leis an gceist seo ina n-aonar. Is é FSS an Pointe Teagmhála Náisiúnta d’Éirinn agus faoi Reachtaíocht an AE, tá an fhreagracht as FSS faisnéis a chur ar fáil d’othair. Creidim nach bhfuil aon dualgas i ndáil leis an gceist seo á chomhlíonadh ag FSS.
+ Moladh 1: Faisnéis a sholáthar dóibh siúd a bhfuil pinsin stáit AE/LEE á bhfáil acu
Ba cheart do FSS scrúdú a dhéanamh ar a chumarsáid i ndáil leis an gceist seo agus, faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023, ba cheart do FSS a suíomh gréasáin agus foirm iarratais Scéim na Treorach Trasteorann a leasú chun aird a tharraingt ar chastacht na reachtaíochta, an éifeacht a d’fhéadfadh a bheith ag sochair stáit AE/LEE a fháil ar othair, agus na daoine atá ag obair do FSS ar féidir teagmháil a dhéanamh leo chun an cheist a phlé.
Tátal 2: Céadmhuirear a chur i bhfeidhm
I gcomhthéacs na scéime CBD, baineann céadmhuirear le méid airgid atá aisíoctha le hiarrthóir a ndearna FSS iarracht a fhorchúiteamh ina dhiaidh sin. Nuair a chinn FSS ina ionad sin, i ndiaidh cúrsaí a phlé le m’Oifig, gan an t-airgead sin a fhorchúiteamh, an méid sin a chur i bhfeidhm mar mhuirear a chuirfí i bhfeidhm dá ndéanfadh an t-othar iarratas ar aisíocaíocht bhreise amach anseo.
Tá an fhaisnéis seo ar fáil d’othair maidir le pinsin AE/LEE agus sílim go bhfuil an fhaisnéis faoin éifeacht a d’fhéadfadh a bheith aige ar iarratas easnamhach. Rinne na hothair seo iarratas ar aisíocaíocht de mheon macánta. Ceadaíodh agus íocadh an t-iarratas, agus lean na hothair ar aghaidh lena saol i ndiaidh na cóireála. Níl mé sásta go raibh an cinneadh céadmhuirear a chur i bhfeidhm, nó an próiseas a lean FSS (a bhí gan beartas corparáideach maidir leis na cinntí sin), cothrom agus réasúnach. Ní chreidim gur cheart go mbeadh FSS ag cur céadmhuirear i bhfeidhm i gcoinne othar a bhfuil pinsin ón Ríocht Aontaithe acu a rinne iarratas ar agus a fuair aisíocaíocht faoi Scéim na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 2: Céadmhuirear a chur i bhfeidhm
Ba cheart do FSS a cinneadh céadmhuirear a chur i bhfeidhm i gcoinne othar a bhfuil pinsin ón Ríocht Aontaithe acu a rinne iarratas ar agus a fuair aisíocaíocht faoi Scéim na Treorach Trasteorann a athrú. Faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023, ba cheart do FSS scríobh chuig gach othar lena mbaineann agus a mhíniú go soiléir go bhfuil an cinneadh aisiompaithe agus go bhfuil cead ag an othar tairbhe a bhaint as Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann gan pionós, díreach cosúil le hothar ar bith eile.
Moltaí maidir leis an gConair Othair Phoiblí
Glacaim leis gur cuid thábhachtach de na conairí baile agus na Treorach Trasteorann é comhairliúchán othair sheachtraigh. Ní chreidim, áfach, go bhfuil aon bhonn ann ar féidir le FSS a mhaíomh nach mór go mbeadh comhairliúchán othair sheachtraigh déanta ag othar atá ag déanamh iarratais ar aisíocaíocht faoi CBD ar DHÁTA roimh a n-iontráil/a gcóireáil seachas, mar shampla, comhairliúchán ar an lá céanna ach roimh a n-iontráil/a gcóireáil.
+ Moladh 3: Comhairliúchán othair sheachtraigh roimh ré
Ba cheart go mbeadh coinne othair sheachtraigh a reáchtáiltear aon am ROIMH iontráil/cóireáil inghlactha chun críche aisíocaíocht a fháil faoi Scéim na Treorach Trasteorann. Ba cheart do FSS athbhreithniú a dhéanamh ar chásanna inar diúltaíodh don aisíocaíocht ar an mbonn go raibh an coinne othair sheachtraigh ar an lá céanna le hiontráil/le cóireáil agus é mar aidhm na hothair sin a aisíoc.
Tátal 4: Comhairliúcháin teilileighis
Creidim go bhfuil sé éagórach nach bhfuil othair á n-aisíoc le haghaidh comhairliúchán teilileighis (is é sin, comhairliúchán teileafóin nó físeáin). Tuigim go bhfuil an Oifig Treorach Trasteorann ag brath ar an Oifig Praghsála Sláinte chun ráta sonrach teilileighis a sholáthar ach is dhá fheidhm de chuid FSS iad seo nach mór a bheith ag smaoineamh ar bhealach níos comhtháite agus nach mór a bheith in ann an cás a réiteach. Níor cheart go mbeadh othair ag fulaingt mar gheall air seo.
+ Moladh 4: Comhairliúcháin teilileighis
Ba cheart do FSS ráta sonrach aisíocaíochta teilileighis a shonraí faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023. Mura sonraítear an ráta seo, ba cheart do FSS an ráta aisíocaíochta céanna a chur i bhfeidhm a bhaineann leis comhairliúcháin othair sheachtraigh phearsanta le haghaidh comhairliúchán teilileighis.
Moltaí i ndáil leis an bPróiseas Iarratais
Tátal 5: Foirm iarratais
B’fhéidir go mbeadh go leor othar atá ag baint tairbhe as Scéim na Treorach Trasteorann níos sine, níos leochailí agus nach mbeadh rochtain acu ar nó nach mbeidís ar a gcompord ag rochtain faisnéis ar líne. Chuige sin, go minic is cóipeanna crua de na foirmeacha iarratais a bhíonn á lorg acu. Ní mhínítear go leordhóthanach ar fhoirm iarratais scéim CBD cúis nó tionchar cuid de na ceisteanna a fiafraíodh, go háirithe maidir le pinsin agus d’fhéadfadh sé sin a bheith mar bhonn le heaspa tuisceana i measc othar ar an ngá atá lena dteidlíocht a bhreithniú, nó easpa teidlíochta b’fhéidir, faoi CBD.
+ Moladh 5: Foirm iarratais
Faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023, ba cheart do FSS an fhoirm iarratais do Scéim na Treorach Trasteorann a athdhearadh d’fhonn a chinntiú go bhfuil tionchar ceisteanna a bhfuil tionchair shuntasacha acu, cosúil le pinsin, aibhsithe taobh leis na ceisteanna, seachas iad a bheith á míniú sna téarmaí agus coinníollacha, nó ar shuíomh gréasáin FSS, de bhrí go mb’fhéidir nach mbeadh a fhios ag othair áirithe go bhfuil a leithéid ann.
Tátal 6: Earráidí sna litreacha atreoraithe
Nuair a thugtar earráidí faoi deara i litreacha atreoraithe, nach bhfuil aon neart ag an othar orthu, a bhaineann le hiarratais ar Scéim na Treorach Trasteorann, níl aon sásra ag an othar chun an earráid a cheartú agus diúltaítear dá (h)iarratas. Is féidir é seo a chur i gcomparáid leis an gcás ina dtugtar earráidí faoi deara sa phróiseas a bhaineann le cóireáil chosúil a fháil in Éirinn, áit a réitítear earráidí i litreacha atreoraithe idir an t-ospidéal agus an Dochtúir Ginearálta gan aon éifeacht dhíobhálach ar an othar.
Tá pionós á ghearradh ag FSS ar othair as earráidí nach bhfuil aon smacht ag an othar orthu agus níl deis á tabhairt dóibh na hearráidí sin a mhíniú ná a réiteach.
+ Moladh 6: Earráidí i litreacha atreoraithe
Ba cheart do FSS sásra a bhunú chun cead a thabhairt don Fhoinse Atreoraithe botún a mhíniú i litir atreoraithe, dáta agus síniú go sonrach, tráth próiseála an iarratais. B’fhéidir gur mhaith le FSS sásra a bhreithniú ina gceadaítear don Dochtúir Ginearálta an t-easnamh a mhíniú. Má tá ábhar nó beachtas aon mhínithe atá tugtha ag Dochtúir Ginearálta ag déanamh imní do FSS, tá an rogha ag FSS na hábhair imní sin a chur faoi bhráid Chomhairle na nDochtúirí Leighis. Ní féidir le FSS leanúint ar aghaidh le pionós a ghearradh i ndáil le hearraí nach bhfuil aon smacht ag an othar orthu, áfach.
Tátal 7: Déileáil le litreacha atreoraithe
Tharraing FSS aird ar fhadhbanna a bhain le hiarratais aisíocaíochta ar a mbonn go raibh litir atreoraithe ó Dhochtúir Ginearálta dírithe ar speisialtacht, Ortaipéideach mar shampla, seachas chuig duine ainmnithe. Glactar leis i dtreoirlínte Coláiste Dhochtúirí Teaghlaigh Éireann/an Údaráis um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte go gceadófar litreacha a dhíriú ar speisialtacht. Creidim go bhfuil a leithéid de litreacha oiriúnach chun críocha Scéim na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 7: Déileáil le litreacha atreoraithe
Níor cheart do FSS diúltú d’iarratais de bhrí go bhfuil litreacha atreoraithe dírithe ar speisialtacht seachas ar chomhairleach aonair.
Tátal 8: Cruthúnas ar íocaíocht
Táim den tuairim go bhfuil doiciméadacht iomarcach á lorg ag FSS ó othair chun an ceanglas maidir le cruthúnas íocaíochta a chomhlíonadh. Is bacainn neamhriachtanach an cleachtas seo d’othair a bhfuil aisíocaíocht á lorg acu faoi Scéim na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 8: Cruthúnas ar íocaíocht
Ba cheart glacadh leis go bhfuil na critéir maidir le cruthúnas ar íocaíocht a cheanglaíonn FSS le haghaidh aisíocaíochta comhlíonta ag othar a sholáthraíonn aon cheann den chúig shampla de chruthúnas íocaíochta atá liostaithe ar shuíomh gréasáin FSS.
Tátal 9: Cruthúnas ar thaisteal
Le cois fianaise a lorg maidir leis an gcóireáil a bheith curtha i gcrích, go minic lorgaíonn FSS tuilleadh cruthúnais ar thaisteal cosúil le ticéid eitleáin, admhálacha dola, admhálacha peitril nuair a bhíonn iarratais CBD á bpróiseáil. Is é seasamh FSS, trí na doiciméid seo a lorg, go bhfuil fianaise á lorg aige gur thaistil othar thar lear chun críche cóireála. Tá beartas FSS, cruthúnas taistil a lorg ó gach othar, iomarcach sna himthosca agus sílim go gcruthaíonn sé bac d’othair ar mian leo iarratas a dhéanamh ar aisíocaíocht faoi Scéim na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 9: Cruthúnas ar thaisteal
Níor cheart do FSS leanúint ar aghaidh leis an gcleachtas fiafraigh de gach othar atá ag lorg aisíocaíochta faoi Scéim na Treorach Trasteorann doiciméid a sholáthar cosúil le “ticéid eitilte/bád farantóireachta, admhálacha cóiríochta in ainm othar/iarrthóirí, táillí dola/páirceála nó admháil scipéid ó shiopa sa cheantar” d’fhonn a chruthú gur thaistil sé/sí chun cóireáil a fháil. Chomh maith leis sin, ba cheart do FSS a suíomh gréasáin agus foirm iarratais a leasú chun an t-athrú seo a chur san áireamh.
Moltaí a bhaineann le Próiseas Achomhairc CBD
Tátal 10: Am chun achomharc a dhéanamh
Tá an t-amfráma 10 lá atá ceadaithe faoi láthair chun achomharc a dhéanamh ar chinneadh de chuid Oifig na Treorach Trasteorann róghearr agus d’fhéadfadh sé cosc a chur ar othair cinntí a achomharc.
+ Moladh 10: Am chun achomharc a dhéanamh
Ba cheart síneadh a chur leis an am chun achomharc a dhéanamh le hOifig CBD go dtí 21 lá ar a laghad agus ba cheart eolas a roinnt le hothair maidir le conas is féidir leo síneadh ama chun achomharc a dhéanamh i bhfoirm litreach más cuí. Ba cheart an t-athrú seo a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir agus faoi dheireadh Ráithe 2 de 2023 ar a dhéanaí.
In Éirinn, tá méid na haisíocaíochta a d’fhéadfadh othar a bheith i dteideal a fháil cothrom leis an bpraghas íoctha don chóireáil thar lear nó an costas a bhaineann leis an gcóireáil sin a sholáthair in Éirinn, cibé acu is lú. Sainaithnítear an costas a bhaineann le cóireáil a sholáthar in Éirinn trí úsáid a bhaint as Cód Grúpála Dhiagnóisghaolmhar (DRG). Sainaithníonn Oifig Praghsála Sláinte (HPO) FSS an cód DRG oiriúnach nuair a fhaightear iarratas ar aisíocaíocht. Ní fhorálann achomhairc a bhaineann le cód DRG do HPO athchódáil a dhéanamh nó an cód bunaidh sannta a sheiceáil. Tá mé den tuairim nach bhfuil aon chiall lena leithéid d’achomhairc mura ndéantar seiceáil códála ar an gcóireáil agus mura ndeimhníonn an Oifig Praghsála Sláinte a leithéid.
+ Moladh 11: Achomhairc a bhaineann le hachomhairc Chód Grúpála Diagnóisghaolmhara
Ba cheart gach achomharc Grúpála Diagnóisghaolmhar a chur faoi bhráid na hOifige Praghsála Sláinte chun críche seiceála agus deimhnithe. Ba cheart an t-athrú seo a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir agus faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023 ar a dhéanaí.
Tátal 12: Próiseas achomhairc neamhspleách CBD
Tá an tOifigeach Achomhairc CBD freagrach as bainistíocht líne dírí Oifig CBD. Dá réir sin, ní chreidim go bhfuil an próiseas achomhairc, mar atá faoi láthair, go hiomlán neamhspleách ar Oifig na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 12: Próiseas achomhairc neamhspleách CBD
Ba cheart go mbeadh an próiseas achomhairc scartha go hiomlán ón Oifig CBD agus níor cheart go mbainfeadh sé le téarmaí tagartha bhainistíocht na hOifige CBD. Ba cheart do FSS an próiseas achomhairc iomlán a bhogadh chuig an tSeirbhís Achomhairc Náisiúnta faoi dheireadh 2023.
Cuimsítear sna litreacha a fhaightear ón Oifigeach Achomhairc faisnéis theoranta maidir le ceart gearánaigh gearán a dhéanamh le m’Oifig agus conas a d’fhéadfaidís a leithéid a dhéanamh.
+ Moladh 13: Fógairt don Ombudsman
Ba cheart do FSS a litreacha cinnidh achomhairc a leasú agus an mhír seo a leanas a chur san áireamh.
“Má tá tú fós míshásta leis an bhfreagra a fuair tú uainn, is féidir leat do ghearán a chur faoi bhráid Oifig an Ombudsman.
Tá seirbhísí an Ombudsman cothrom, neamhspleách, agus éasca le húsáid. Lorgóidh an tOmbudsman sonraí maidir le do ghearán uait agus cóip den litir/ríomhphost seo (ár bhfreagra deiridh ar do ghearán). Is é an bealach is fearr chun teagmháil a dhéanamh leis an Ombudsman:
Cliceáil ar an nasc ‘Déan Gearán’ ag https://www.ombudsman.ie/
Seoladh Poist: Oifig an Ombudsman, 6 Ardán Phort an Iarla, Baile Átha Cliath 2, D02 W773
Glaoigh ar an Ombudsman ag an uimhir 01 639 5600 má tá aon cheist agat.”
Ba cheart an t-athrú seo a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir agus faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023 ar a dhéanaí.
Moltaí maidir le Cumarsáid
Tá freagracht Phointí Teagmhála Náisiúnta cabhrú le hothair atá ina gcónaí sa Stát ar mian leo a gcearta agus a dteidlíochtaí i ndáil le tairbhe a bhaint as cúram sláinte i mBallstát eile a thuiscint. Ní chreidim go bhfuil seasamh FSS, faisnéis a sholáthar d’othair “incháilithe”, ag teacht le ról an Phointe Teagmhála Náisiúnta go háirithe, nó ról comhlacht poiblí go ginearálta, nuair a idirghníomhaíonn sé le baill den phobal.
+ Moladh 14: Rannpháirtíocht an Phointe Teagmhála Náisiúnta le hothair
Ba cheart do FSS an leibhéal faisnéise atá á chur ar fáil aige d’othair maidir lena gcearta agus lena dteidlíochtaí faoi CBD a fhorbairt. Ní mór do FSS a chur chuige - srian air féin faisnéis a sholáthar ar bhonn eisiach do “daoine incháilithe” - a athrú agus ba cheart do FSS cabhrú le gach orthu a bhfuil cúnamh á lorg acu maidir lena dteidlíochtaí.
Tátal 15: Suíomh Gréasáin FSS
Tá roinnt samplaí d’fhaisnéis mhíchruinn, as dáta agus doiléir le fáil ar shuíomh gréasáin FSS. Chomh maith leis sin, tá ganntanas faisnéise maidir le ceisteanna ríthábhachtacha, cosúil le hothair a bhfuil ioncam á fháil acu ó thíortha AE/LEE eile. Baineann fadhbanna den chineál céanna leis an bhfoirm iarratais CBD ainneoin nach bhfuil siad chomh tromchúiseach céanna.
+ Moladh 15: Suíomh Gréasáin FSS
Faoi dheireadh Ráithe 3 de 2023 ba cheart go mbeadh athbhreithniú déanta ag FSS ar an ábhar ar fad ar a shuíomh gréasáin agus san fhoirm iarratais agus gach ábhar míchruinn a bhaineann leis an scéim a bhaint. Ba cheart do FSS a chinntiú go bhfuil an fhaisnéis ar fad a theastaíonn ó othar chun cinneadh eolasach maidir le tairbhe a bhaint as CBD ar fáil ar a shuíomh gréasáin agus ar an bhfoirm iarratais.
Ba cheart an fhaisnéis ar fad a bhaineann le CBD a chur ar fáil in ionad lárnach agus níor cheart an fhaisnéis a chur ar fáil ar roinnt leathanach difriúil ina bhfuil gnéithe áirithe á n-athlua, gnéithe neamhiomlána nó as dáta, a bhaineann leis an bhfaisnéis chéanna.
Níl a ról maidir le faisnéis a sholáthar do sholáthraithe cúraim sláinte á chomhlíonadh ag FSS, an Pointe Teagmhála Náisiúnta in Éirinn. Tá an chuma ar an scéal go bhfuil FSS i mbun rannpháirtíochta le soláthraithe cúraim sláinte ar bhealach frithghníomhach seachas ar bhealach réamhghníomhach.
+ Moladh 16: Rannpháirtíocht an Phointe Teagmhála Náisiúnta le soláthraithe cúraim sláinte
Ní mór do FSS plean a bhunú chun rannpháirtíocht a dhéanamh le cliniceoirí agus lena gcomhlachtaí ionadaíocha ar bhonn réamhghníomhach, Dochtúirí Ginearálta go sonrach mar gheall ar an tábhacht a bhaineann leo i gconair CBD, d’fhonn a chinntiú go dtuigeann siad go hiomlán cearta othar faoi CBD agus ceisteanna a bhféadfadh tionchar a bheith acu ar na cearta sin.
Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann (NIPHS)
Moltaí i ndáil le NIPHS
Tátal 17: Téarmaí agus Coinníollacha NIPHS
Níl dóthain sonraí le fáil sa “Treoir maidir le Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann do FSS” agus ní tacar iomlán téarmaí agus coinníollacha atá ann. Is cosúil go bhfuil cinntí maidir leis an Scéim bunaithe ar fhaisnéis neamhiomlán.
+ Moladh 17: Téarmaí agus Coinníollacha NIPHS
Ba cheart Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann a bhunú ar bhonn reachtúil a luaithe agus is féidir. Idir an dá linn, ba cheart go mbeadh téarmaí agus coinníollacha soiléire luaite leis an scéim a bhfuil rochtain ag an bpobal orthu. Chomh maith leis sin, ba cheart gach moladh atá déanta sa tuarascáil seo maidir le riaradh Scéim na Treorach Trasteorann curtha i bhfeidhm i ndáil le Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann.
Tátal 18: Réamh-údarú in NIPHS
Faoin Treoir Trasteorann, is próisis ar leithligh agus aonair iad Réamh-Údarú agus Réamhfhógra a sholáthraíonn ceadanna ar leithligh agus aonair. Roimhe seo, bhí an téarma Réamh-Údarú in úsáid ag Oifig CBD chun cur síos a dhéanamh ar an dá phróiseas. I lár 2022, leasaigh Oifig CBD a cuid
téarmaíochta chun léargas a thabhairt ar an difríocht idir an dá phróiseas. Ní úsáidtear i Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann, áfach, as an téarma Réamhúdarú. Ní an ghné Réamhúdaraithe de Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann mínithe go maith agus níor athraíodh an téarmaíocht i Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann nuair a athraíodh an téarmaíocht i Scéim na Treorach Trasteorann, rud a bheidh mar bhonn le mearbhall a chur ar othair.
+ Moladh 18: Réamhúdarú in NIPHS
D’fhonn comhsheasmhacht a chinntiú d’othair, ba cheart don Roinn Sláinte breithniú a dhéanamh ar an nós imeachta Réamhúdaraithe i Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann a ailíniú leis na nós imeachta Réamhfhógartha agus Réamhúdaraithe i Scéim na Treorach Trasteorann nuair a bhíonn reachtaíocht á dréachtú le haghaidh Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann.
Tátal 19: Ceanglas cónaitheachta NIPHS
Tá an ceanglas incháilitheachta do Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann, go mbeadh gnáthchónaí ar dhuine sa Stát, soiléir agus cuireann sé deireadh le deacracht atá le sárú ag othair a bhfuil aisíocaíocht á lorg acu faoi Scéim na Treorach Trasteorann.
+ Moladh 19: Ceanglas cónaitheachta NIPHS
Ba cheart don Roinn Sláinte aird a thabhairt ar an tionchar atá pinsin AE/LEE a bheith á bhfáil ag othair ar CBD agus ar an tairbhe a bhaineann lena eisiamh ó NIPHS, agus a chur san áireamh nuair a bhíonn reachtaíocht á dréachtú le haghaidh Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann.
Tátal 20: Achomharc neamhspleách NIPHS
Tá an tOifigeach Achomhairc NIPHS freagrach as bainistíocht líne dírí Oifig NIPHS. Dá réir sin, ní chreidim go bhfuil an próiseas achomhairc, mar atá faoi láthair, go hiomlán neamhspleách ar Oifig Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann.
+ Moladh 20: Achomharc neamhspleách NIPHS
Ba cheart go mbeadh an próiseas achomhairc scartha go hiomlán ó Oifig NIPHS agus níor cheart go mbainfeadh sé le téarmaí tagartha bhainistíocht Oifig Scéim Cúraim Sláinte Pleanáilte Thuaisceart Éireann. Ba cheart do FSS an próiseas achomhairc iomlán a bhogadh chuig an tSeirbhís Achomhairc Náisiúnta. Ba cheart an t-athrú seo a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir agus faoi dheireadh 2023 ar a dhéanaí.
Scéim Cóireála Thar Lear (TAS)
Moltaí i ndáil le TAS
Tátal 21: Achomharc neamhspleách TAS
Tá an tOifigeach Achomhairc TAS freagrach as bainistíocht líne dírí Oifig TAS. Dá réir sin, ní chreidim go bhfuil an próiseas achomhairc, mar atá faoi láthair, go hiomlán neamhspleách ar Oifig na Scéime Cóireála Thar Lear.
+ Moladh 21: Achomharc neamhspleách TAS
Ba cheart go mbeadh an próiseas achomhairc le haghaidh TAS scartha go hiomlán ó Oifig TAS agus níor cheart go mbainfeadh sé le téarmaí tagartha bhainistíocht na hOifige TAS. Ba cheart do FSS an próiseas achomhairc iomlán a bhogadh chuig an tSeirbhís Achomhairc Náisiúnta. Ba cheart an t-athrú seo a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir agus faoi dheireadh 2023 ar a dhéanaí.